Ўқитувчилар ҳаммасига жавобгар эмас!

Исроил Тиллабоевнинг ўқитувчиларнинг дард-у аламига йўғрилган постини улашганимдан сўнг канал аъзоларидан бири қўйидаги шу гарларни ёзиб юборибди.
Очиғи, мен мактабларда ўқувчиларнинг уришгача бориб етадиган жазолар билан жазоланишларига мутлақо қаршиман. Аммо, айни масалада яна бир муҳим жиҳат бор. Ўқитувчи яхши, мулоҳазали ва ўз ўқувчиларининг билимли бўлишлари учун жон куйдиради. Ўқувчини уриш ҳақида мутлақо ўйламайди ва бундай нияти ҳам йўқ. Ана шундай ҳолатда синфдаги 25 та ўқувчининг камида 15-20 таси билим олишга чанқоқ ўқувчилар. Қолган 5-10 та ўқувчилар орасидаги айрим ўқувчилар ўзи ўқимай ўқитувчининг асабига теккани камдай, яна дарс пайтида тўполон қилиб ўтириб ўқитувчига бошқа билим олишни хоҳловчи ўқувчиларга нормаль дарс ўтишига ҳам қўйишмайди. Ана шундай ҳолатлар ҳам ҳар қандай оғир-босиқ ўқитувчини мувозанатдан чиқаради. Шундай ҳолатда ўқитувчи қандай йўл тутиши кераклигини ҳам билмайман.
Лекин бир нарсани биламан: Ота-оналар ўз фарзандларини тарбиясини эплаб олмай ҳамма айбни ўқитувчиларга ағдаришаяпти.

Таклифим: Халқ таълимини кўрсатмаси ёки бошқа қандайдир қонун-қоидалар билан ўқитувчиларни мактабда ўтказаётган вақтидан бошқа вақтда ўқитувчи улар учун мутлақо жавобгар бўлмасин. Аслида ҳозир ҳам шундай. Аммо бунга ҳеч ким амал қилмаяпти ва қўйида ёзилганидай ўқувчининг ярим кечада дискотекада юришига ҳам ўқитувчини жавобгар қилишаяпти. Ўқитувчини асабини эговлаб уни ўз касбидан совутиб юборадиган бундай ахмоқона тизимни таг-туги билан қўпориб ташлаш керак. Ўқитувчи ҳам одамга ўхшаб яшаши керак. Безори болани ўқитувчи эмас, ота-онаси тарбияласин. Тарбиялай олмаяптими, уйи олдидаги мактаб ўқитувчисини айбламай, безори боласини махсус болалар мактабига топширсин.

Onam o'qituvchi, 54 yoshda. Alloh nasib qilsa yaqin oylarda pensiyaga chiqadi. Buni biz uch farzand orziqib kutyapmiz. Chunki onamni maktab, aniqrog'i maktab o'quvchilari keyingi yillarda juda qaritdi. 25 yoshida dadam vafot etib beva qolganlar. Onam o'sha davrlarda ham hozirgidek qiyinchilik ko'rmagan bo'lsalar kerak.

Nega endi o'quvchi tungi klubda reyd davomida qo'lga tushadiyu, kechki soat 22 yoki 23 lar atrofida sodir bo'lgan bu voqea uchun o'qituvchi jazolanishi, ogohlantirish olishi,  maoshidan kesib olinishi kerak?
Ahir kechki 22 va 23 larda o'quvchi uchun ota-ona javobgar bo'lmaydimi?! Nega bunaqa paytlarda o'qituvchi jazolanishi kerak?
Odob axloqi yaxshi bo'lmagan, darslarga to'liq qatnashmagan o'quvchini jazolashi, ya'ni urushib bersa, yoki bir ikki tarsaki tortsa o'sha o'qituvchi  "internet yulduzi" ga aylanishi kerak?  8-sinf o'quvchisi amakisining o'g'lidan homilador bo'lsa, e'tibor qiling bir uyda yashaydigan amakisining o'g'lidan bo‘lsa ham ularni o‘sha uyda nazorat qilishi lozim bo‘lgan ota-onasi yoki boshqa vasiy shaxslar emas, balki o‘qituvchilar javobgar bo‘lishini qanday tushunish mumkin?
Ularning yaqinligi o'z uylarida boshlanib yana shu yerda tugasa-yu,  lekin bunga ham o'qituvchi javob bersa va hatto maktabning kamida 2 yoki uch xodimi ishdan bo'shatilsa bu nima degan gap axir?! Onam va opam ana shunday og‘ir sharoitda o‘qituvchilik qilayaptilar. Dadam rahmatli ham pedagog bo'lganlar. Yahshiyam men bu soxadan, kasbdan yiroqman.

Ёритиш асбоблари

Икки кун олдин ЙПХ айрим йўл қоидаларини ўзгартирди. Шулардан бири фараларни кундуз куни ҳам ёқиб юришнинг мажбурийлиги ҳақидаги ўзгариш бўлди. Бу ўзгаришни ҳамма ҳар хил қабул қилди. Яхши бўлди деганлар ҳам бор, бизга нима керак эди деганлар ҳам. Назаримда, бизга бу нимага керак эди дейдиганлар кўпроқ.
Мени ўзим шу иш яхши бўлди деган фикрдаман.
Хўш, нега яхши иш бўлди деяпман.

Бизда, 4-5 йилдан бери айнан ёритиш асбобларидан фойдаланиш қоидаси каша бўп келаётган эди. Қоидага кўра маълум бир вазиятлардан бошқа пайтда кундузлари ёритиш асбобларини ёқиб юриш қоида бузилиш деб ҳисобланар эди. Аммо, иккинчи тарафдан барака топкур GM Uzbekistan машинани ўт олдиргандан ёритиш асбоблари ёнадиган ва кеча-кундуз ёритиш асбоблари автоматик ёниқ турадиган машиналар ишлаб чиқаришни бошлаб юборган эди.
Шу туфайли ҳам кўчаларимизда юрган машиналардан бири ёритиш асбобларини ёқмай юрса, иккинчиси тизим автомат бўлгани учун ёқиб юрарди. Бу иш ЙПХ ходимлари учун ҳам, ҳайдовчилар учун ҳам бошоғриқ эди. Айнан шу иш учун ЙПХ ходимлари билан жанжаллашган ҳайдовчиларни бир неча марта кўрдим. ЙПХ ходими кундузи чироғини ёқиб юрган ҳайдовчини тзхтатиб жаримага тортмоқчи. Улар эса заводдан чироғи кундузи ҳам автоматик ёнадиган машиналарни кўрсатиб "булар юрибдику" дейишади. ЙПХ ходими улар заводдан шундай чиққанини, аммо оддий машиналар энди шу иш ҳамма учун бир хил қилинмагунча кундузи чироғини ёқиб юрганлар жаримага тортилишини билдирарди. Ҳайдовчи бунга эътироз билдириб, ўртада жанжал чиқар эди. Ҳатто, улар билан айни масалада ўзим ҳам жанжаллашганман ва ЙПХ га "шу қоидани тезроқ тўғирлаб қўйсанглар  бўлмайдими, ҳайдовчиларни сарсон қилмай" деб.
Мана энди шу қоида ҳамма учун бир хил бўлаяпти.
Аслида, дунёнинг кўплаб давлатларида бу қоида аллақачон жорий қилинган. Биз ҳар доимгидай карвонни охиридамиз.
Кўпчилик менга "Дунёнинг кўпгина давлатларида чироғни кундузи ёқиб юради деяпсизлар, уларда булутли, туманли ҳаво узоқ давом этади ва шу учун кундузи чироқларни ёқиб юриш жорий қилинган" дейишди.
Аммо, мен ўқиган манбаларда чироқни кундузи ёқиб юриш биргина туман ёки булутли кунлар учун эмас, энг асосийси хавфсизлик ва йўлларда тўқнашувларни камайтириш учун жорий қилинган дейилган эди.
Мен ҳайдовчиман ва катта трассаларда айнан кундузи чироқни ёқмай ҳаракатланиш ҳайдовчиларни чалғитганига кўп бора гувоҳи бўлганман. Яъни, тез бораётган ҳайдовчи олдинда турган машинани юраяптими ёки тўхтаб турибдими билмай бораверади ва агар ўша машина ҳаракатланмай тўхтаб турганини сезиб тормозни босгунча кеч бўлади ва тўқнашув содир бўлиш эҳтимоли катта.
Агар ёритиш асбобларини ёқиб юрса, орқадаги ёритиш асбоблари ҳам ёнади ва орқадан бораётган ҳайдовчилар уни ҳаракатланаётганини узоқдан биладилар. Агар узоқдан кўринаётган машинанинг орқа ёритиш асбоблари ўчиқми, демак у тўхтаб турибди ва ҳайдовчилар буеи инобатга олиб борадилар.

Қисқаси, бу қоиданинг барча ҳайдовчилар учун бир хил қилингани тўғри иш бўлди.