Улар бизни қайерга бошлашмоқчи?

Яқинда ижтимоий тармоқларда Тошкентдаги қандайдир бир клубда тату фестивали ўтказилиши ҳақида хабарлар пайдо бўлди ва бу хабар ижтимоий тармоқларда кенг мухокама қилинди. Кўпчилик бу фестивални ўтказилишига қарши бўлди. Аммо бу фестивалнинг ўтказилиши тарафдорлари хам баҳсларда қараб туришмади. Улар асосан европа миллатига мансуб одамлар эдилар. (Ичида ўзбекларимиз ҳам бор эди(!) ).

Бу фестивалга қарши бўлганларнинг аксарияти тату деган нарсанинг бизга умуман ёт нарса эканлигини, шунингдек мамлакатимиз аҳолисининг аксарияти эътиқод қиладиган Ислом динида ҳам бу иш қаттиқ қораланганлигини келтиришса, бу фестивални ўтказилишини хоҳловчилар бу фестиваль ўзи нега ўтказилиши кераклигини ёзмай фақат ва фақат қарши тарафга тош отиш билан овора бўлдилар. "Сенлар ўрта асрларга қайтишни хоҳлаяпсанлар, Ўзбекистонни иккинчи Афғонистонга, иккинчи Эронга айлантиришни хоҳлайсанлар" қабилидаги фикрларга ёпишиб олишди. Улар "Шу фестиваль нега ўтказилиши керак?" деган саволга бундан бошқа асосли бир гап келтира олишмади.  (Ўзи охирги пайтларда бизга тўғри келмайдиган ҳар қандай нарсага қарши бўлувчиларга асосан шу усулда босим уюштирилаяпти).

Умуман олганда бугун тату фестиваль ўтказишни хоҳлашади. Агар шу фестивални ўтказа олишса кейин яна бошқа нарсаларни кўнгиллари тусайди ва ҳоказо. Мақсад нима? Мақсад мана шу юртда яшайдиган инсонлар томонидан минг йиллардан бери ардоқлаб сақлаб келаётган миллий, маънавий, диний қадриятларга болта уришдир. Ҳа, ҳа, айнан бунақа фестиваль ўтказишни хоҳлайдиганларнинг мақсади шу.

Шу ерда бироз тарихни эслаб ўтишни жоиз деб топдим.
Ҳаммамизга маълумки Шарқ (айниқса мусулмон Шарқ) аҳолиси азалдан ўзининг одоб-ахлоқи, ҳаё-ибоси билан дунёга ибрат бўлган. Оилавий муносабатлар кўчага олиб чиқилмаган. Жамоатчилик орасида юксак одоб-ахлоқ нормалари сақланган ва ҳоказо. Аммо ғарблик баъзи ғаламислар ва кейинчалик Совет Иттифоқи деб аталмиш ювуқсиз коммунистлар тузуми Шарқнинг ана шу бирламчи навбатда одоб-ахлоқ нормаларига асосланган урф-одатларига катта болта урдилар ва кўпдан кўп туҳматлар қилдилар. Улар Шарқдаги баъзи ишларни кўпиртириб ёмонлаш баробарида ўзларида ўрта асрларда Франция ёки Россия императорлари саройларида қилинган ошкора ва оммавий ахлоқсизликлар ҳақида лом-лим демайдилар.
Ўзини "Ишчи ва деҳқонларнинг бахт-саодати учун курашувчи" бир тузум ўлароқ кўрсатган коммунистлар эса бу йўлда "эскилик сарқити" деб бизга ҳатто ўз тарихимизни ўқиб ўрганишга рухсат бермаганлар. Мабодо кимдир "ўзбошимчалик" бу ишни қилса Сталин даврининг охиригача унинг жазоси ўлим ёки узоқ йиллик қамоқ бўлган. Сталиндан кейингилар эса ундай "ўзбошимчалар"ни жазолашни маданийроқ турини ўйлаб топишган ва А.Чеховнинг "6-палата"сидаги каби соғлом одамларни руҳий касалликлар шифохонасига ётқизишган ва ўша ерда ўлдириб ёки ўлдиртириб юборишган. Қисқаси ўша тузум даврида биз учун тарихимизни ўрганишга йўл беришмаган. Ўрганишга йўл беришган тақдирда ҳам уни фақат қора фонларда кўрсатишимиз лозим бўлган.

Тарихни эслар эканман ўтган асрнинг 30- йилларида юртимизда аллақайси бир фотограф (Номини эслай олмаяпман,қидириб ҳам юрмадим. Зеро унинг кимлигини унча аҳамияти йўқ) томонидан туширилган бир сурат ғарбда жудаям машҳур бўлганини эслатмоқчиман. Ғарбликлар ўша пайтда бу суратни кўп мақтайдилар, ўз газета ва журналларида босадилар, фотокўргазмаларда тинимсиз намойиш этадилар. Хўш, у суратда ғарбликларни бунчалик хурсанд қиладиган нима бор эди? Суратда бош яланг бир ўзбек аёли(Адашмасам бу аёл раққоса бўлган ёки театр актрисаси бўлган(интервьюсини ўқигандим шекилли). Буни ҳам унча аҳамияти йўқ. Энг муҳими у ўзбек аёли бўлган) кўкрагини очиб боласини эмизаётган ҳолат бўлган. Хўш, шунга нима бўпти? Буни нимаси ғарбликларни бунча ҳайратга солган эди? "Ўша пайтда ғарблик аёллар ўз болаларини эмизмай қўйгандилар, шунга ҳайратланган бўлсалар керак" деб ўйлаётган бўлсангиз адашасиз. Ғарбликларни ҳайратлантирган ҳолат гарчи ювуқсиз коммунистлар тузуми остида яшаса-да мусулмон Шарқда яшаган ва мусулмон оилада туғилган бир ўзбек аёлининг ўз юртида ҳатто фотографга расмга туширишига имконият берадиган даражада одамлар орасида кўкрагини очиб боласига тутишидир. Чунки ғарб ўша вақтда бутун дунёни мустамлака қилиб ўз қўл остида ҳамон ушлаб турган пайтлар эди. Шу туфайли хам улар Шарқликларни ёки мусулмон аёлларни одоб-ахлоқларини яхши билар ва ҳатто ўз боласини эмизиши керак бўлса бу ишни одамларнинг кўзидан панада қилишини билар эдилар. Уларнинг хайратланишлари ва ўша суратдаги аёлни ҳам, ўша суратни олган сураткашни хам олқишлашларини сабаби суратнинг ўша давр мисолида олганда ўта очиқлигида эди. Уларни наздида ўша аёл ўзининг "ахмоқона" одоб-ахлоқ чегарасидан чиқиб улар томонга "дадил" бир қадамни ташлаган эди. Улар эса бундан нихоятда хурсанд бўлган эдилар. (Ўзбек аёли айнан бола эмизишда ҳануз одобга риоя қилишини ва бегоналар олдида ҳанузгача боласини ошкора кўкрагини кўрсатиб эмизмаслигини шу ерда таъкидлаб кетишни хоҳладим)

Ёки яна бир воқеа: Бундан бир неча йил олдин ўзбекча исм-шарифли бир фотограф опа (тахминимча миллати ўзбек, чунки ижтимоий тармоқларда соф ўзбекча ёзади) "ўзбек қизларига иффат-ҳаё пардаси керакми?" қабилида ўзича ҳужжатли фильм олиб уни Европадаги аллақандай бир фильмлар фестивалига олиб бориб намойиш этди. Фильм ғарбликлар томонидан юксак баҳоланди. Опага бу фильмни олгани учун ҳурмат-эҳтиромлар кўрсатилди. Қисқаси ғарбликлар бир ўзбек аёлининг довюраклик билан шундай масалани кўтариб чиқа олганини олқишлар билан қаршиладилар.

Ўша фильм "Бокиралик юки" деб номланади ва адашмасам сал қолса ўзимизда ҳам намойиш этиларди. Ўша фильмни "Youtube" каналидан томоша қилган ўзбек томошабинлари фильмда илгари сурилаётган ғоянинг қанчалик хатарли эканини тушуниб етдилар ва бу фильм миллатимизнинг маънавиятига, одоб-ахлоқига жиддий зарба бўлиб тушишини таъкидладилар. Ана шундан кейин опанинг ўзи ҳам, унинг бу фильмни олишига маблағ ажратган ғарблик гумашталари ҳам фильм намойиши бизда тақиқланиб, фильм ҳақида кўпчилик салбий фикрлар билдиргани учун роса аййуҳаннос солдилар.

(Ўшанда ижтимоий тармоқларда опа ҳаққига ҳам кўплаб аччиқ гаплар, ҳатто ҳақоратлар ёғилди. Мен жамоатчилик опани нега бунчалик ҳақорат қилганини ўшанда унчалик тушунмадим. Кейин эса опанинг ижтимоий тармоқларда халқимизнинг миллий, маънавий ва диний қадриятларининг таназзулига сабаб бўладиган ишларга ҳайрихоҳ экани, нафақат ҳайрихоҳ балки ундай ахмоқона ишларни доим қўллаб-қувватлашини кўриб ҳаммасини тушунгандай бўлдим).

Ғарбликларнинг яна бир олчоқларча қилган ишларига мисол: Ўтган асрнинг 50-йилларида Европанинг аллақайси шаҳрида гўзаллик танлови ўтказилади. Ана шу гўзаллик танловида илк марта аксарият аҳолиси мусулмон бўлган мамлакатлардан бири бўлмиш Туркиядан бир турк қизи хам қатнашади. Турк қизининг чўмилиш кийимида ўз танасини Европалик ахлоқсиз қизлар ёнида туриб кўз-кўз қилиши ўша даврдаги ғарб одамларини жудаям хурсанд қилади ва улар буни ахлоқсиз Ғарбнинг аҳлоқли Шарқ устидан қозонган ғалабаси ўлароқ катта байрамлар билан нишонлашади.

Ўша суратни ёки опани фильмини ёки турк қизининг чўмилиш кийимида ўз танасини кўз-кўз қилишини юқори баҳолаган ғарбга "нима керак эди?" десангиз яна ўша юқоридаги жавобни бераман. Улар ўзлари ахлоқсизлик ботқоғига ботган ҳолда бизнинг ҳам ўшандай ахволга тушишимизни хоҳлашади. Ҳозир ғарблик қизларнинг турмушга чиққунча бокираликни сақлаши ўта кулгули, ўта ажабтовур ҳолат туюлади. Ҳатто, мабодо битта-яримта қизда турмушга чиққунча бокиралик сақланган бўлса ўша қиздан "эркаклар билан шу пайгача қўшилмабди, касал эмасмикин ишқилиб" деган гумонга хам боришади. Улар  бокиралик турмушга чиққунча энг қадрли нарса сифатида сақланадиган бизнинг жамиятимизни ҳам ўзларига ўхшаб қолишини хоҳлашади. Ана шу сабаблар билан бизнинг наздимизда "чегарадан чиққан" ишларни улар зўр бериб қўллаб қувватлашади.

Шундай экан биз бундан буёғига ҳам ижтимоий тармоқларда бизга ёт бўлган ва миллий, маънавий ва диний қадриятларимизга қарши бўлган ғояларни юртдошларимизнинг онггига сингдиришга уринаётган ғаразли ёт кучлардан огоҳ бўлишимиз керак ва ўрни келганда кўплашиб ундай ғаразли ёт кучларга муносиб жавоб бера олишимиз керак. Чунки биз ўз одоб-ахлоқлари билан дунёга достон бўлган одамларнинг авлодларимиз.

Р.С. Шу туфайли мен ижтимоий тармоқларда фаол бўлган ҳамюртларимизнинг ғаразгўй кимсалар томонидан халқимизнинг миллий, маънавий ва диний қадриятларига қарши уюштириладиган ҳар қандай ишларига қарши туришларини қўллаб қувватлайман. Зеро давр бизнинг ижтимоий тармоқларда ҳам ҳушёр бўлишимизни тақозо этмоқда.

Ўлим ибратдир.

Ўлим ибратдир.

Жаноза. Тобут олиб чиқилиб саф бўлиб турган одамларнинг олд тарафига қўйилди. Имом домла мархумнинг яқинларидан "мабодо кимдир хат-ҳужжат билан келса, марҳумнинг олди-бердиларини ўз гарданларингга оласизларми" деб берган саволига "ҳа, оламиз" деган жавоб бўлди. Сўнгра имом домла саф олдига туриб жаноза намозини ўқишни бошлади; "Аллоҳу акбар".
"Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ" деб намоз тугашини билдирувчи салом берилгандан кейин ҳозир бўлган жамоатнинг асосий қисми тобутга хам қарамай ортга, уйга қайтишга шошилди. Тобутни кўтаришга бир тўп яқинлар, қўшнилар, қариндошлар қолдилар. Қолганлар эса ўз ташвишлари билан тарқалиб кетдилар. Тобут елкаларда чайқалганча манзилига ошиқди.

Қабристон. Маййит қабрга қўйилди. Имом домла "Таборак" номи билан машхур бўлган "Мулк" сурасини тиловат қила бошлади. "Табарокаллази биядиҳил мулку ва ҳува аъла кулли шайъин қодир". Марҳумни сўнгги йўлга кузатишга борганларнинг бошлари эгик, Қуръон оятларини қалблари ажиб бир ҳузур туйиб эшитмоқда эдилар. Домла тиловатни тугатиб ўликлар-у, тириклар, ёшлар-у, кексалар, соғлар-у, беморлар ҳаққига дуо қилар экан, дуонинг охирини марҳумнинг ҳаққига бағишлади. Яратгандан унинг гуноҳларини кечиришини ёлвориб сўради. Жамоат эса чин қалбдан "омин" деб турди. Ниҳоят дуо тугаб одамлар ўз ўрниларидан қўзғала бошлашди. Қабр олдида бир-икки киши қолди холос. Қолганлар ўз ташвишлари томон ошиқдилар.

Қабр усти. Ҳамма тарқаб кетган бўлса-да ҳам айрилиқ, ҳам одоб юзасидан марҳумринг яқинлари бироз қабр ёнида ўтириб қолишди. Ўзларича, билганларича марҳумнинг хаққига дуолар қилишди. Ва улар ҳам жанозадан кейин уйга кўнгил сўраб борадиганларни кутиб олиш лозимлигини эслаб қабристон дарвозаси томон ошиқишди. Уларни маърака ва маросимлар билан боғлиқ ташвишлар чулғаганди.

Қабр. Ниҳоят мархумнинг бир ўзи ва бир қабри ёлғиз қолди. Йўқ-йўқ, марҳум бу ерда ёлғиз эмас, марҳумлар ҳам, қабрлар ҳам кўп. Аммо тириклар хам ҳисобга олинса энди у ёлғиз. Кечагина атрофида парвона бўлиб турган яқинлари энди йўқ. Энди унинг ўзи қоп-қоронғу қабрда бир ўзи қолди.
Буни устига ёлғизлик етмагандай қабрни устини бекитиб ташлашган. Қоронғу зулматда ва чиқиб бўлмас жойда(Зеро бунинг унча ахамияти йўқ.Чунки у хоҳласа хам ҳатто у ерда чиқишга урина ҳам олмайди) марҳумни ўзини ёлғиз қолдириб кетишди. Ҳамма, ҳатто энг яқинлар ҳам бундан буёғига мархумнинг жонига оро бўла олишмайди. Энди у ёлғиз.

Эй омонат жон! Эрта бир кун навбатинг келганда ажал отлиғ ўлим шарбатини сен хам албатта татиб кўришингни билиб хам бу беш кунлик дунёда кибрга берилиб кеккаясанми?
Куни келиб сени ҳам ёлғиз ўзингни қоронғу гўрга тиқиб Мункар-Накир ихтиёрига топшириб кетишларири билиб ҳам нафсингга ва шайтонга қул бўласанми?

Эй омонат жон, кўзингни очгил.
Бировнинг ҳаққини ейишдан, кимларнидир ҳаққинини ейишдан ўзингни тийгил. Сен хозир кибраланаётганинг тирик бўлишинг бу вақтинчаликдир. Бир кун сен ҳам Эгангни ҳузурига боришинг, қабрда Мункар-Накир ҳузурида ёлғиз қолишинг бор. Ундан кейин эса Рўзи Қиёматда қайтадан тирилиб бу вақтинчалик ҳаётдаги ҳар бир ишинг учун жавоб беришинг бор. Шундай экан эй омонат жон, кўзингни очгил. Эсингни йиғгил.

#Ўлим_ибрат

Ўқитувчи ҳақида оғриқли мулоҳазалар

Ўқитувчи..., бу шарафли касбнинг машаққатини, қийинчиликларини фақатгина ўқитувчи бўлиб ишлаган инсонларгина билишади.
Ана шу шарафли касб эгалари бўлмаганда дунёдаги аҳвол нима бўларди ўйлашга ҳам қўрқади одам. Тўғри, ўқитувчиликдан бошқа шарафли касблар кўп, аммо ўша шарафли касбларнинг ҳаммасини ўқитувчи ўқитади, ўқитувчи ўргатади.
Очиғини айтганда ўқитувчисиз ИНСОНИЯТ ҲЕЧ КИМ бўлмай қолади.

Инсоният тарихида ўқитувчилар мудом қадрланган, эъзозланган.
Ҳар қандай жамиятда ўқитувчилар энг хурматли инсонлар бўлишган.
Эсланг, динимиз тарихида ўқитувчиларга кўрсатилган эҳтиромни; Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам Бадр жангида асир тушган мушриклар орасидаги ўқиш ва ёзишни биладиган асирларга "кимки мадиналик ўнта болага ўқиш-ёзишни ўргатса асирликдан озод қилинади" деб эълон қилгандилар. Ўшанда бир нечта саводлик асирлар болаларга ўқиш-ёзишни ўргатиб асирликдан озод бўлиб кетганлари тарихдан маълум ва машҳур.
Яна динимизда устозлар киши ўз отасига қилаётгандай ҳурматга сазовор эканликлари ҳам таъкидланган. Ана шу туфайли ҳам боболаримиз замонларида, ундан олдин ҳам ўқитувчи устозларга ўз ўқувчилари томонидан ҳам, уларнинг ота-оналари томонидан ҳам, жамият томонидан ҳам мудом эҳтиром ва ҳурмат кўрсатилган. Ҳатто Шарқда подшоҳлар ҳам ўз фарзандларига таълим-тарбия бераётган устоз-муаллимлар олдида тавозеъ билан қўл қовуштириб турганлари ҳақида тарих китобларимизда келтирилган. 

Устоз-муаллимларга бўлган юксак эҳтиром кечаги кунгача бизнинг юртимиз рус оккупантлари томонидан босиб олиниб, кейинчалик "СССР" деб аталмиш манфур бир давлат тузилгунча давом этди.
Кейин эса...
Ўзларини "халқчил" кўрсатган манфур коммунистик тузум ижрочилари бир тарафдан аҳолининг умумий саводхонлигини чиқаришни мақсад қилган бўлсалар иккинчи тарафдан эса ўша саводхонлик доимо ўзларининг тузумларига хизмат қилишини хоҳлаганлар ва саводхонликни ўртача даражада бўлишини хоҳлаганлар. Акс ҳолда мактаб ўқувчиларини сентябрдан декабргача пахта майдонларига ҳайдаб қўйиш кимга, нимага керак эди. Мақсад бизга ўхшаган "майда миллатлар"дан олимлар чиқмасин эди. Мабодо кимдир бу йўлда уларнинг "чизган чизиқлари"дан четга чиқиб ўз миллатининг, ўз халқининг онги ошишига сабаб бўладиган миллий тарихини ёки диний қадриятларини ўқитишга, ўргатишга уринар экан ундай миллатпарварларнинг қамаш уёқда турсин бу дунёда яшашига ҳам йўл қўйишмаган.

Бу гапларни нега ёзаяпман, нега эслаяпман? Сабаби Одам Ато даврларидан бери эъзозланиб келинган ўқитувчилар бизнинг минтақаларда(қолаверса Собиқ Иттифоқда ва унинг қўл остида бўлган социалистик лагерга кирувчи давлатларда) мана шу коммунистларнинг режими туфайли жамиятдаги хароб бир одамларга айландилар.

Мана шу ерда муаллифни ўта муболаға қилишда айбламанг.
Бир пайтлар қаршисида подшоҳлар қўл қовуштириб турган ўқитувчиларнинг Собиқ Иттифоқ даврида зиғирчаям обрўлари қолмади.  Аҳвол шу даражага бордики ҳатто катта бир мактабнинг директорини колхознинг оддий бир бригадири келиб болаларнинг олдида болаларни пахта чопиғига ёки яганалашга олиб чиқмагани учун сўкиб ҳақорат қилиб кетадиган даражага борди. Энди пахта терими мавсумини қўяверинг, сентябрда оёғи мактабдан узилган ўқитувчилар буёғи декабрь ойигача, ерда қор қалин ёққунча пахта далаларида ўз ўқувчилари билан юраверган. Далада пахта тугаб кетган бўлса-да, пахта режаси бажарилмаяптими ўқитувчи ва ўқувчиларга уйга, мактабга қайтишга рухсат бўлмаган. Ҳа, бу гаплар муболаға эмас, айни ҳақиқатдир. Хўш, энди англаб етаяпсизми нега ўша мустабид тузум "ўқитувчиларни хор қилди, хароб қилди" деганимни.

Ўша даврларда мамлакатнинг қайерида нима етиштирилса ўқитувчи ва ўқувчилар ўша нарсанинг ишларига жалб қилинаверилган. Россияда картошка теришган, Грузияда чой плантацияларига олиб чиқилган, Украинада лавлаги ковлашган, Ўзбекистонда эса пахта даласида ишлашган. Россия ва Украинадагидан фарқли равишда бизнинг ўқитувчилар эрта баҳордан йилнинг охиригача далада юришган. Сабаби Украинада лавлагининг, Россияда картошканинг ошиқча иши бўлмаган. Шу туфайли уёқларда ўқитувчилар фақат кузда бир марта ҳосилни ковлаб олиш учун чиқишган. Бизда эса пахтанинг чопиқ, яганалаш, териш каби ишлари кўп бўлган. Шу туфайли ҳам бизнинг ўқитувчиларимиз бошқа жойларнинг ўқитувчиларига қараганда дала ишларида кўпроқ бўлишган.

Ниҳоят мустабид тузум қулаб биз Истиқлолга эришдик ва ўша тузумдан қолган кўп нарсаларни йўқлик қаърига улоқтирдик. Аммо минг афсуски мустабид тузум даврида хор бўлган ўқитувчиларни шаънини, обрўсини, ҳурматини кўтаришга уринмадик.
Айрим жойларда ўқитувчиларнинг ханузгача турли ишларга "ҳашар"га олиб чиқилаётгани ёки мактабларга ўша мустабид тузумдан қолган сарқит бир иш металлом ва макалатура режалари берилаётгани ғоят ачинарли ҳолатдир.

Шу ўринда эслашни хоҳладим; Январь ойи, қор ёғиб ҳаммаёқ музлаб ётибди. Ана шундай кунларнинг бирида учинчи синфда ўқийдиган тўққиз ёш(!)ли ўғлим "дада ўқитувчим металлом олиб келишни буюрдилар" деб қолди. Мактабга бориб ўзимча ўқитувчи билан "разбор" қилмоқчи бўлдим. Директор отпускада экан. Муовини эса йиғламсираб "ака бизни ҳам тўғри тушунинг, режа берилган, бажармасак сўкиш эшитамиз" деди. Уни олдидан чиқиб туман ХТБ га бордим. Бошлиқ ва ўринбосар йўқ. Ўзини "кадрлар бўлимининг бошлиғи" деб таништирган ходимга нега келганимни айтсам у "ака бу ишлар бизга ҳокимият томонидан буюрилган, мархамат саволларингиз бўлса ҳокимиятга боринг" деди қўйди. Мен ҳокимиятга бормадим. Очиғи тан оламан ҳокимиятга боришга "дух"им етмади. Чунки бу ишлар тахминимча туман ҳокимиятининг ўзидан чиқмайди, тепадан буюрилади.

Мени энг ҳайрон қолганим темир-терсак қимматлаб кетган ҳозирги кунлигимизда 9 ёшли бола темир-терсакни қайердан топиб олиб боради? Ёки қишнинг совуғида, қор ва музнинг остидан занглаган темир бўлакларини қайердан қидиради? Наҳотки ўқитувчисининг гарданига темир-терсак режасини илаётганлар шуни ўйлашмаса?! Наҳотки ўша ўқитувчининг ўзи ҳам 9 ёшли болага темир-терсак опкелишни буюриб бундан виждони қийналмаса?!

Бу ҳақда ўзини туман ХТБ нинг "кадрлар бўлмининг бошлиғи" деб таништирган ходимга савол берсам, "Металлом ва макалатурани мактаблар навбати билан топширадилар. Сизларнинг мактабларинг январь ойида топшириши керак. Ва мактаб директори бу ҳақда ўқув йилининг бошида, сентябрда хабардор қилинган. Агар тадбирли директор бўлганда кунлар совумасдан металломню ва макалатурани йиғдириб қўйярди ва ҳозир навбати келганда топшираверар эди. Демак мактабингизнинг директори сусткашликка йўл қўйган" деди.

Ўша воқеалардан кейин ўқитувчиларга бўлган ҳурматим камаймади, аммо ўқитувчиларнинг зиммасига тушадиган бунақа юмушларга уларнинг ўзлари ҳам қисман сабабчи деган фикрга келдим.
Чунки, биринчи навбатда таълим муассасалари, уларнинг ҳудудий бўлимлари, вилоят бошқармалари маҳаллий ҳокимиятларга эмас, балки Халқ Таълими Вазирлигига бўйсиниши керак ва уларнинг зиммаларига турли ташкилотлар қандайдир вазифалар юкламаслиги керак.
Ҳозир расман шундай, аммо амалда ҳаммаси бошқача бўлаяпти.
Иккинчидан эса ўша мактаб директори бўладими ёки 9 ёшли болага темир-терсак келтиришни буюраётган ўқитувчи бўладими кимлардир томонидан бериладиган бундай буйруқларни, режаларни бажаришдан бош тортиш керак вассалом.
Айтишга осон деб ўйлашингиз мумкин. Ўқитувчиларга қийин, аммо бунақа режалардан бош торта олмаётганларига ҳам ўзлари айбдор. Оддий ўқитувчи ишидан айрилиб қолишдан қўрқса (ишдан айрилишса очдан ўламан деб ўйлашса керак-да), мактаб директорларининг хом ишлари бор. Яъни аксарият мактабларда иккита-учта турли лавозимларда "ишлаяпти" деб кимларнидир номи кўрсатилиб қўйилади-да буёқда ўша лавозимларга чиқиб келаётган маъош кимлар биландир баҳам кўрилади. Анави фамилияси "ишлаяпти" деб тиркаб қўйилган одамларга эса пулнинг, маъошнинг кераги йўқ. Уларга меҳнат стажи ўтаверса бўлди.
Тўғри, бу масалада қўлимда фактим йўқ. Аммо, ишонинг ҳар қандай мактабда текширув ўтказилса битта-иккита ана шунақа ўғримча штатлар чиқади.

Демак, бундан хулоса чиқадики мактаблардаги баъзи қинғир ишлар туфайли ҳам мактаб директорининг, туман ХТБ раҳбарларининг юқори ташкилотлардан тиллари қисиқ ва шу туфайли ҳам тепадан келадиган ва ўқитувчиликка умуман дахли бўлмаган макалатура ва металлом каби режаларни ғинг демай бажаришга уринадилар. Акс ҳолда ўзингиз ўйланг, мактабда ўқитувчилик қилиши лозим бўлган ўқитувчилар макалатура ва металлом йиғиш билан шуғулланармидилар? Масалан, мен ўқитувчи бўлганимда аризамни ёзиб ишдан кетсам кетардим, аммо ўлсам ҳам шу ишни қилмасдим.

Ўқитувчиларни ўз обрўларини ўзлари тўкаётганларини ёзар эканман энг муҳимини энди ёзаман.
Ўша металлом ва макалатура олиб келмаган 9-10 ёшли болаларни синфдошлари олдида танбеҳ бериб уришишлари, уялтиришлари бу ўтакетган ноинсофликдир, виждонсизликдир. (Мактабларда шундай ҳолатлар ҳам кузатилмоқда) Агар ўша мурғак болалар дарсни ўз вақтида тайёлашмаса ёки дарс пайтида тўполон қилишса уларни уришишса, танбеҳ беришса тўғри дейман. Аммо, мактабга ҳам, таълимга ҳам алоқаси бўлмаган ишлар бўлмиш макалатура ва металлом олиб келишда сусткашликка йўл қўйдинг деб уришиб, танбеҳ бериш бу ўтакетган виждонсизликдир. Мурғак болаларни металлом ёки макалатура деб кўнглини ўкситгандан кўра,  мард бўлиб ишдан бўшаш ҳақида аризани ёзиб, мактаб директорининг ёки туман ХТБ рахбарининг юзига отиб кетган яхши. 

Шу гапларни ёзар эканман менинг ўқитувчи устозларга бўлган муносабатим ўзгармаганини ва ҳамон уларни қаттиқ ҳурмат қилишимни таъкидлаб қўймоқчиман.
Умуман олганда янги сайланган Президентимиз бошчиликларида мамлакатимизда турли соҳаларда катта-катта ислохотлар ўтказилаяпти. Умид қиламиз яқин вақтларда ўқитувчиларни ҳам қандайдир ҳашарларга тортиш, уларга металлом ва макалатура йиғдириш каби ишлар бархам топади. Зеро ўқитувчи ўз ишини бажариши керак. Чунки юрт келажаги ана шу ўқитувчилар тайёрлаётган ўқувсиларнинг қўлида. Бизнинг келажагимиз шуларнинг қўлида.

14.04.2017.